Amerika'da Lokanta Adabı

Amerika'da Bahsis Olayi

Turkiye'de bahsis kriteri nedir bilemiyorum... Sanirim kafamiza gore bir-iki lira atiyoruz, cok cancanli bir lokantaysa daha kallavi bahsis birakabiliyoruz vesaire -- ama belirli bir kriter ve beklenti yok bildigim kadariyla.

Amerika'da ise bahsis konusunda belli kriterler var. Aciklayalim:

1) Servis rezaletse, siparisleriniz cok uzun sure sonra geldiyse, garson sizinle ilgilenmediyse, kaba davrandiysa, vs. yuzde 0 (0%) bahsis birakin ve mudurle konusmak istediginizi soyleyin. Cogu zaman yediginiz yemek icin sizden para istemeyeceklerdir.


2) "Buffet" denilen acik bufe lokantalarda zaten servisi kendiniz yapiyorsunuz, garsona dusen tek is belki iceceklerinizi getirmek ve tabaklari kaldirmak oluyor. En fazla yuzde 5 (5%) bahsis birakin toplam hesabin ustune. Fast-food lokantalarda ise (McDonald's gibi) zaten garsonluk bir olay yok, bahsis filan vermeyin.


3) Servis orta karar ise, cok sinirinizi bozmuyor ama mesela lokantanin yogunlugu gibi elde olmayan sebeplerden dolayi hizmet aksiyorsa yaklasik yuzde 10 (10%) bahsis yakisir.


4) Servis bayagi iyi ise yuzde 15 (15%) normal bahsis miktaridir.


5) Servis ucup kaciyorsa, beles yiyecekler icecekler geliyorsa, nazik ve ilgili bir garsonunuz varsa verin yuzde 20 (20%) arkadasim. Helali hos olsun.



* Bazen servis iyi olup da yemeklerden bazilari veya hepsi kotu olabilir, o zaman garsonun hakki olan bahsisi verin ama yine de mudurle gorusmek istediginizi soyleyin. Hesabinizdan begenmediginiz yiyecekleri cikartirlar.

** Garsonlar genelde asgari ucretle calisirlar ve asil paralarini bahsisten kazanirlar. Bizim ulkemizdeki hayatin sillesini musteriden cikarmaya meyilli nice garsonlari gordukten sonra ABD'deki guleryuzlu garibanlara bahsis vermek zaten cok rahatsiz etmez ama yine de aklinizda bulunsun adamlarin asil gelir kaynaginin bahsisler oldugu.

*** Barlara gittiginizde barmene icki basina $1 vermek racondandir. Bonus olarak, o kalabalik ve gurultunun icinde barmenin dunya susmus da bir tek siz konusuyormuscasina siparisinizi duymasini ve son surat servis yapmasini saglar.

**** Grup olarak gidilen lokantalarda, 6 veya 8 kisi (ve ustu) bir grup oldugunda genelde 18%-20% bir bahsisi otomatik olarak hesaba ekleyerek getirirler. Hesap fisini dikkatlice inceleyin ve eger ki "Tip" (yani bahsis) otomatik olarak eklenmisse bir de ekstra bahsis birakmayin aslanlar. Amerika'da grup halinde hesap oderken herkesin ortaya kredi kartini koyup hesabin esit olarak veya yedigine gore bolusturulmesini istemesi normaldir.

***** Starbucks gibi kahve dukkanlarinda her zaman olmasa da arada bir -- ozellikle "Diet Vanilla Frappuccino Upside Down with Light Whipped Cream" gibi absurd siparislerinizde bahsis kutusuna 30-40 cent ativerin.

****** Bir Sushi lokantasina gidip de Sushi bar denilen "ocakbasi" bolumune oturursaniz Sushi hazirlayan ustaya kallavi bahsis birakmak adettendir. Ustayla bire bir muhabbet arti size ozel hazirlanip, modifiye edilen Sushi lezzetlerini bu sekilde odullendirmeniz gerekir. Eger ayni lokantaya siklikla gidiyorsaniz bir sure sonra ustunde sizin adiniz yazili olan bir "Sushi box" yaratip size her geldiginizde Sushilerinizi onun icinde servis ederler. Pratikte bir anlami yok tabii ama etkilemek istediginiz kafasi pek calismayan, giydigi markaya gore adam secen arkadasiniz filan varsa ise yarayabilir.

******* Ne yaparsaniz yapin ama hizmet aldiginiz garsona -- ozellikle de hizmette sorun yoksa -- $2'nin altinda bahsis birakmayin. Acayip asabiyet gosterebiliyorlar. Bir animi anlatayim, 1990'li yillardayiz, Amerika'da ogrenciyim ve yeni bir kredi karti edinmisim limiti de $500. Tabii ogrencilik hali, bende paralar suyunu cekti ve kartta da $24 kullanilabilir limit kaldi. Gittim bir lokantaya yemek yedim ve gelebilecek hesabi kafamda yanlis hesapladim (vergiyi katmayi unuttum). Vergi dahil olarak $22.35 gibi bir hesap geldi. Ben de kartimda $24 kaldigini bildigim icin $22.35 hesabin ustune karttan cekilmek uzere $1.65 bahsis biraktim utanip sikilarak... Garson geldi hesabi aldi, sonra bana bozuk para olarak $1.65 getirdi ve onume resmen firlatti "senin parana ihtiyacim yok!" diye de cemkirdi. Ben de sinirlendim mudurleriyle konustum dedim boyle boyle, ben hesabin bu kadar tutacagini tahmin etmedim ve kartimdaki son krediyi de garsona bahsis verdim ama bana asabiyet yapti diye car car sikayet ettim. Neyse sonunda olay tatliya baglandi ama megerse garsonun gururuyla oynamisiz, onu ogrendik.


Simdi gelelim hesabi aldigimizda bahsisi kredi kartiyla oduyorsak fisi nasil dolduracagimiza. Asagidaki sekil zaten olayi anlatiyor, dikkatle inceleyin:

Üşenmedim sizin için hazırladım arkadaşlar, kıymetimi bilin!

Peki Ya Ne Giyinsek?

ABD'de "Dress Code" veya "Attire" olarak da adlandirilan giyim kurallari vardir. Her restoran icin bu farkli olabilir, zaten ABD'de bir sure gecirdikten sonra giyim kuralini bilmeseniz bile gideceginiz yerin mahallesinden, ortalama yemek fiyatindan veya stilinden anlarsiniz ne giymeniz (veya giymemeniz) gerektigini.

Mesela su yaziyi ABD'deki siradan lokantalarin kapisinda siklikla gormeniz mumkundur:

Türkçe meali "Denizden havuzdan çıktığın gibi mayoyla, takunyayla gelme. Gelirsen de gözüme gözükme."

Gideceginiz yerdeki giyim kurallarindan emin degilseniz ya bir arkadasiniza sorabilirsiniz, ya da Yelp abi'ye muracaat edebilirsiniz. Hatta Yelp abi'yi ismi Vahap veya Sumeyye olan arkadaslarinizin fikrinden daha cok onemseyin. Cunku bakin ne guzel bilgiler veriyor Yelp abi:

Bu arada merak eden varsa soyleyeyim, yazi boyunca "yuzde 20" gibi ifadeleri (20%) olarak da yazdim ki gozunuz alissin. Turkce'de "yuzde 20" dedigimizde bunu "%20" olarak yazariz. Amerika'da ise "20 percent"  (yani "20 yuzde") olarak ifade edildigi icin once rakam, sonra da yuzde isareti konuluyor -- sonuc "20%" oluyor.

Evet, geldik bize ayrilan surenin sonuna. Fikirlerinizi, dusuncelerinizi ve sorularinizi asagiya yorum olarak yazabilirsiniz. Hepinizi muhabbetle kucakliyorum (ozellikle reklam linklerine tiklayan ozu sozu bir, temiz aile cocuklarini).