Okumaya, evlenmeye, calismaya, gezmeye -- oluk oluk Turk akiyor Amerika'ya.
Ne demis James Thurber? "Tecrube, yedigimiz kaziklarin bileskesidir". Tamamiyla olmasa da coguna katiliyorum, cunku kazik yemeyi aza indirmenin bir yolu da onceki kaziklara veya gozlemlere dayanarak onyargilar olusturmaktir. Iyi bir seydir demiyorum onyargi sahibi olmak, sadece bunun bir savunma mekanizmasi oldugunu vurgulamaya calisiyorum.
Neyse simdi benim amacim, ABD'ye gelen Turklerin gorunce sasirdigi ve yaptiklariyla da diger insanlari sasirttigi ornekleri sunmak. Bu listeyi bir okuyun, sonra bana gozlemlerimin yanlis oldugunu soyleyin. Hem Turk insanimiz hem de Amerikalilar icin cesitli onyargilarim olusmus olabilir, kabul ediyorum. Tabii ki bu listeye yazdigim seylere istisna teskil eden bir cok ornek de gormuslugum vardir, o da kabul. Ama istisnalar kaideyi bozmuyor, bu davranis orneklerini artik yuzlerce kere tekrar eden desenler ("pattern") seklinde gorunce insan ister istemez bir profil cikartiyor. Turk dedigin sunu yapar, Amerikali dedigin soyle tepki verir, Asyali dedigin araba kullanmaktan anlamaz filan gibi bir gozleme dayali onyargi olusuyor ister istemez.
Bu liste uzar da gider, bu yazdiklarim sadece basit ornekler. Okuyun da ibret alin diye degil, sadece bir "desen" (pattern) yakalama amaciyla yaziyorum. Benim de bu listedeki seylerden bayagi bir kismini yapmisligim vardir, kimseyi hor gormuyorum -- bir saptama yapiyorum sadece. Sizin de ekleyecekleriniz varsa bana yazin.
ABD'de Bunlari Gor ve Sasir:
1) Yere cop atmanin cok ayip kabul edilmesi, atana pis pis bakilmasi, bakislara dayanamayarak copun yerden alinip cop kutusuna atilmasi. Oysa ki ne guzel yola salliyorduk degil mi Turkiye'de?
2) Yolda karsidan gelen tanimadigin bir kizin/erkegin gulumseyerek selam vermesi. Kesin seni sevdi ve seninle cikmak istiyor. Seni sevmeyen ölsün zaten, senin kiymetini bilememisler Turkiye'de. Canim benim.
 |
| Amerika Türkiye İki resim arasında ben bir fark göremiyorum, ya siz? |
4) Insanlarin prosedurlere ve kurallara harfiyen uymalari. Hic insiyatif kullanmak diye bir sey yok bu adamlarda, cok ciddiyim. Korkarlar birisi kurallari cignedikleri icin hesap soracak diye. Yasamin prosedurlere baglanmis olmasi ve herkesin de bu prosedurlere uymasinin amaci hatayi minimuma indirmektir. Prosedurler toplumun ortalama zeka seviyesine gore ayarlanmistir. Sen cok zeki olabilirsin, belli bir isi yaparken onun zaman kaybi olan veya mantiksiz bir cok kismini atlamak isteyebilirsin ve basarili da olursun. Ama ya senin kadar akilli olmayanlar, kafayi calistiramayanlar ne yapacak? Iste onlarin onune harfiyen takip etmeleri istenen prosedurler konuyor. Olan akilliya oluyor, cunku akilli da aptal prosedurunu uygulamak zorunda.
5) Herkesin sira olusturup kuzu kuzu beklemesi ve kaynak yapmamasi. Salak la bunlar, kenara itekleyip geciversene Turkiye'de yaptigin gibi? Not: ABD'de "personal space" (kisisel alan) denilen bir olgu vardir. Ozellikle sirada beklerken muhakkak onunuzdeki kisiyle aranizda 1 metre kadar bir mesafe birakin, milleti ayar etmeyin.
 |
| Amerika Türkiye Herhalde soldakiler dayak sırası bekliyor, sağdakiler de Dudullu'da beleş arsa sırası... |
ABD'de Bunlari Yap ve Sasirt:
1) Nasil olsa kimse Turkce anlamiyor diye milleti yuksek sesle elestir. Sonra laf ettigin kisinin Turk oldugunu anla, sekilden sekile gir, utan, lafi cevir. Mustehak sana.
2) Turkiye ve dogusundaki ulkelerden olmayan birine kendi cebinden yiyecek, icecek ismarla. Adama iyilik ettigini, kaynastigini dusunurken tam tersine adami huzursuz ettigini gorursun. Cunku bu adamlarda "bana niye bedava bir sey aliyor? benden kesin bir sey isteyecek. keske izin vermeseydim ismarlamasina..." dusuncesi olur.
3) Turkiye'de yaptigin okuzluklerin hic birine ABD'de iken tesebbus etme, kurallara uy, nazik ol. Sonra da Turkiye'ye donunce "ohh beae, memleketim gibisi var mi?" de. Seni en iyi diger okuzler anlar kardesim, Amerika'dayken suru psikolojisiyle simaramamistin cunku. Ben bilmemkimin yegeniyim diye baskasinin hakkini da yiyememistin, paranla kimseyi satin da alamamistin. Gercekten de "ohh beae, memleketin gibisi var mi?"
4) Kucuk cocuklari sev, op, oksa. Oksa ki cozulsun dilin, ben sapigim demelisin. Amerika'da anasini babasini tanisan bile hic bir cocugu oyle oksayip, makas filan alma yanagindan. Burada cok fazla sayida cocuk sapigi var ve insanlar paranoya halinde yetiskinlerin cocuklara olan davranislarini mercek altina almis durumdalar. Insan bu ortamda biraz zaman gecirince artik ailecek gorustugun Turk cocuklarini bile severken huylaniyor. Bak cocuklari sevme demiyorum, yine sev -- ama uzaktan sev.
5) Polis seni cevirirse el kol hareketi yap, polisle konuyu muzakere etmek uzere arabadan in. Aman bak ne yaparsan yap, bunu yapma. Sakasi bile tehlikeli, polis silahi ceker vurur. ABD'de polis seni cevirirse 1) arabanin ic isigini yak, 2) arabanin surucu taraf camini indir, 3) ellerini direksiyonun uzerinde tut ve polisin yanina gelip konusmasini bekle, 4) sakin ola ki polise soylemeden egilip de yerden/torpidodan bir sey almaya calisma.
Sizin de ekleyeceklerinizi, yorumlarinizi ve reklamlara tiklayacak olan o kutsal parmaklarinizi bekliyorum arkadaslar.
Amerikaya gitmeyi yaşamayı okadar istiyordum ki şimdiden çok yardımcı oldun bana.Zaten ben Türkiye'de davranılanlar gibi davranmıyorum o yüzden bana zor olmayacak :)
YanıtlaSil